Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ warunkują pracę wszystkich narządów i przebieg wielu ważnych dla życia i zdrowia procesów przemiany materii1. Ich niedobór może mieć szczególnie dotkliwe skutki dla nastolatków w okresie dojrzewania. Podstawowym źródłem witamin dla organizmu nastolatka jest zdrowa, zróżnicowana i odpowiednio zbilansowana dieta. Niekiedy jednak zachodzi konieczność uzupełnienia poziomu witamin. Witaminy dla nastolatków – jakie wybrać i kiedy są potrzebne? Odpowiadamy!
Jakie witaminy mają wpływ na organizm nastolatka?
Lista witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu w wieku dojrzewania jest długa. Znajdują się na niej przede wszystkim witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K). Witamina A jest niezbędna w procesie widzenia, natomiast witamina D odgrywa kluczową rolę w gospodarce wapniowo-fosforanowej, a co za tym idzie także w metabolizmie kości. Witamina E z kolei może chronić organizm przed ryzykiem rozwoju chorób, np. wieńcowej czy zmian miażdżycowych2.
Kolejną grupą witamin istotnych z punktu widzenia zdrowia są witaminy rozpuszczalne w wodzie, takie jak witamina C, tiamina, ryboflawina, niacyna, witamina B6, foliany, witamina B12, biotyna, kwas pantotenowy i cholina. Dla prawidłowej odporności szczególnie ważna jest witamina C, która działa łagodząco, a ponadto skraca czas trwania chorób górnych dróg oddechowych, w tym głównie przeziębienia. Tiamina za to pełni kluczową rolę w pracy centralnego i obwodowego układu nerwowego2.
Nie sposób opisać tutaj dokładnego działania i wpływu na organizm każdej z witamin, jednak już na podstawie tych kilku przykładów widać, jak ważna jest odpowiednia podaż witamin, szczególnie w okresie dorastania.
Dieta jako podstawowe źródło witamin dla nastolatka
Dieta nastolatka powinna być odpowiednio zbilansowana, by dostarczyć organizmowi niezbędnych mu składników odżywczych. Duże znaczenie ma więc świadomość na temat zawartości poszczególnych witamin w pokarmach. Gdzie znajdują się duże pokłady ważnych dla zdrowia witamin? Oto kilka przykładów2:
- witamina A – w żywności pochodzenia roślinnego, m.in. w marchwi, natce pietruszki, szpinaku, jarmużu, brokułach, morelach i brzoskwiniach;
- witamina D – w tłustych rybach i jajach. Jest syntetyzowana w skórze wystawionej na działanie promieniowania UV;
- witamina E – w tłuszczach roślinnych, w tym oleju z zarodków pszenicy, oleju słonecznikowym i krokoszowym, a także w produktach zbożowych, orzechach i warzywach;
- witamina K – w ciemnozielonych liściastych warzywach, m.in. w szpinaku, sałacie czy boćwinie;
- witamina C – w warzywach i owocach, np. w natce pietruszki, czarnych porzeczkach, kiwi, czerwonej papryce, truskawkach czy owocach cytrusowych;
- tiamina – w mięsie wieprzowym, przetworach mięsnych, nasionach roślin strączkowych, orzechach i pełnoziarnistych produktach.
By dostarczyć organizmowi nastolatka wszystkich niezbędnych mu witamin, trzeba postarać się, aby dieta była zdrowa i urozmaicona.
Kiedy podawać nastolatkowi preparaty witaminowe?
Dbałość o zdrowie w okresie młodości jest szczególnie istotna w kontekście właściwego wzrostu i rozwoju organizmu. Choć zapotrzebowanie organizmu na witaminy jest niewielkie, to musi ono zostać w całości pokryte. W przypadku niedostatecznej podaży którejś z witamin może dojść do nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Trzeba mieć świadomość, że długotrwały i głęboki niedobór witamin powoduje choroby zwane awitaminozami. Awitaminozy są groźne dla zdrowia, dlatego powinno się im zapobiegać2.
Jak rozpoznać niedobór witamin u nastolatków? Duże znaczenie ma tutaj to, której witaminy brakuje. Dla przykładu niedobór witaminy D może powodować bóle kości i mięśni, a także szybkie przemęczanie się. Zbyt niski poziom witaminy D może doprowadzić do ujemnego bilansu wapniowego i zaburzeń mineralizacji kośćca. Z kolei przy niedostatecznej podaży witaminy C u nastolatka mogą wystąpić takie objawy jak osłabienie organizmu, zmniejszenie wydolności fizycznej oraz zwiększenie podatności na infekcje i zmęczenie. Niedobory witaminy C mogą stać się przyczyną rozwoju niedokrwistości w wyniku niedostatecznego wchłaniania żelaza2.
Niedobór poszczególnych witamin może dawać różne objawy. Zaobserwowanie jednak nietypowych symptomów takich jak osłabienie mięśni, bezsenność, nerwowość, skłonność infekcji czy ciągłe zmęczenie u nastolatków wymaga konsultacji z lekarzem. Specjalista najprawdopodobniej zleci przeprowadzenie odpowiednich badań, a jeśli te potwierdzą niedobory, zastosuje odpowiednie leczenie.
Jak wybrać najlepsze preparaty witaminowe i kiedy powinno się je stosować?
Witaminy dla nastolatków powinny być dobierane stosownie do ich potrzeb i aktualnego stanu zdrowia. Przed wdrożeniem leczenia lub suplementacji witaminami wskazana jest wizyta u lekarza, który potwierdzi konieczność ich uzupełnienia.
Witaminą, którą powinno się podawać nastolatkom w ramach profilaktyki, jest witamina D. Zalecana jest suplementacja w dawce 800–2000 IU/dobę, w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok. Witaminę D powinno się podawać nastolatkom przede wszystkim wtedy, gdy nie przebywają dostatecznie długo z odkrytymi ramionami i podudziami bez ochrony przeciwsłonecznej na słońcu w okresie od maja do września3. W profilaktyce niedoboru witaminy D i stanów wynikających z niedoboru można stosować na przykład Juvit D3 Max. Zawartość witaminy D3 w jednej kropli w tym preparacie wynosi 500 j.m.4
W okresie dorastania, szczególnie w okresach zwiększonej zachorowalności, ważne jest dbanie o odpowiednią podaż witaminy C5. W leczeniu stanów niedoboru witaminy C i profilaktyki chorób wywołanych niedoborem witaminy C, stosować można na przykład Juvit C.
Należy pamiętać, że witaminy nie są uniwersalnym rozwiązaniem na najczęstsze problemy nastolatków takie jak zmęczenie czy trudności z koncentracją. W razie wystąpienia niepokojących objawów wskazana jest wizyta u lekarza.
Bibliografia
1. Książyk J., Szczapa J., Witaminy w diecie dziecka, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
2. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
3. Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i in., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r., Postępy neonatologii 2018;24(1), 1-24.
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Juvit Kids D3.
5. Kościej A., Skotnicka-Graca U., Ozga I., Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, Probl Hig Epidemiol 2017, 98(2): 110-117.
6. Charakterystyka Produktu Leczniczego Juvit C.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Juvit C – Skrócona informacja o leku
Juvit Kids D3 – Skrócona informacja o leku
