Treść została zweryfikowana przez specjalistę: Katarzyna Bal-Gierańczyk, lekarz pediatra
Witamina C (kwas askorbinowy, kwas L-askorbinowy, kwas askorbowy) to witamina niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Znajduje zastosowanie w medycynie oraz kosmetyce. W organizmie bierze udział w produkcji kolagenu, zapewnia prawidłowe działanie układu nerwowego. Witamina C stosowana w ramach profilaktyki może zmniejszyć objawy przeziębienia i skrócić czas trwania tej choroby4. Człowiek nie ma zdolności jej wytwarzania1, więc dzienna dawka witaminy C musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Najlepsze źródła witaminy C to przede wszystkim owoce i warzywa2. Dowiedz się, w jakich procesach fizjologicznych bierze udział witamina C i jakie są objawy niedoboru.
Witamina C (kwas askorbinowy) – właściwości
Kwas askorbinowy to związek rozpuszczalny w wodzie, znany jako witamina C. Jedną z najważniejszych funkcji tej witaminy w organizmie człowieka jest jej udział w reakcjach enzymatycznych. Kolejną równie ważną aktywnością biologiczną witaminy C jest antyoksydacja. Związek ten jest jednym z najważniejszych naturalnych antyoksydantów występujących w żywych komórkach. Witamina C neutralizuje nadmiar wolnych rodników, które mogą prowadzić do uszkodzeń białek. Jej cenne właściwości od dawna są wykorzystywane w medycynie i kosmetologii.
W niektórych źródłach można przeczytać, że wyłącznie witamina C lewoskrętna ma działanie prozdrowotne, natomiast prawoskrętna nie działa albo wręcz szkodzi. Stwierdzenia te są błędne i wynikają z niezrozumienia nazewnictwa1. Warto wiedzieć, że cząsteczka uznawana za witaminę C posiada konfigurację względną L (mylnie utożsamianą z lewoskrętnością) oraz właściwość optyczną (+), która odnosi się do prawoskrętności1.
Rola witaminy C w organizmie
Witamina C jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w takich procesach fizjologicznych jak1,2:
- ochrona białek, lipidów i DNA przed uszkodzeniem oksydacyjnym,
- prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, kości, chrząstki, skóry, zębów i dziąseł,
- synteza kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny,
- utrzymanie prawidłowych funkcji tkanki łącznej,
- przemiana aminokwasów,
- przyswajanie żelaza niehemowego,
- prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i układu odpornościowego,
- utrzymywanie prawidłowego metabolizmu energetycznego.
Dodatkowo witamina C jako przeciwutleniacz pełni ochronną funkcję w chorobach serca i naczyń krwionośnych3. Przyjmowana profilaktycznie, w razie potrzeby działa łagodząco i skraca czas trwania przeziębienia. Ponadto witamina C może być stosowana prewencyjnie przed objawami infekcji, gdyż uszczelnia śródbłonek naczyń krwionośnych i zmniejsza także oznaki choroby4.
Naturalna witamina C – źródła
Witamina C występuje głównie w produktach pochodzenia naturalnego takich jak owoce i warzywa. Największa zawartość witaminy C jest w natce pietruszki, czarnych porzeczkach, kiwi, czerwonej papryce, owocach cytrusowych, truskawkach i warzywach kapustnych2,4.
Przyswajanie witaminy C w dużej mierze zależy od postaci zjadanych produktów. Powodem jest duża wrażliwość na działanie podwyższonej temperatury. Oznacza to, że najwięcej witaminy C jest w produktach surowych, niepoddanych obróbce termicznej i właśnie takie należy jeść w dużych ilościach4.
Objawy i skutki uboczne niedoboru witaminy C
Najczęściej występujące skutki niedoboru witaminy C to2:
- osłabienie naczyń krwionośnych,
- krwawe wybroczyny w różnych narządach,
- zaburzenia w produkcji kolagenu,
- zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych i cholesterolu,
- niedokrwistość,
- zmniejszona odporność na infekcje,
- bóle mięśni,
- ogólne osłabienie organizmu,
- zmniejszenie apetytu,
- zmiany w dziąsłach (obrzmienie, krwawienie).
Niedobór witaminy C – przyczyny
Wśród możliwych przyczyn niedoboru witaminy C w organizmie wymienia się m.in.4:
- stosowanie mało urozmaiconej diety,
- zespół złego wchłaniania,
- niewydolność nerek,
- choroby nowotworowe,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- zażywanie narkotyków,
Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz w różnych stanach chorobowych, przy nadciśnieniu tętniczym, u diabetyków, a także w stresie. Z kolei na wchłanianie witaminy C wpływają wymioty, zaburzenia czynności jelit, brak łaknienia, palenie tytoniu i przyjmowanie niektórych leków (np. aspiryny)4.
Konsekwencje nadmiaru witaminy C
Witamina C nie ma działania toksycznego, dlatego nadmiar kwasu askorbinowego nie stanowi zagrożenia. Ponadto przedawkowanie witaminy C w postaci pokarmowej nie jest możliwe, gdyż jej nadmiar jest wydalany z moczem. Warto mieć jednak świadomość, że związek ten spożywany w większych ilościach może powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego i prowadzić do powstawania kamieni nerkowych. Stosowanie większych dawek witaminy C może ponadto skutkować częstszym oddawaniem moczu2,4.
Uzupełnianie witaminy C
Podstawowym źródłem witaminy C jest odpowiednio zróżnicowana i zbilansowana dieta. Istnieją jednak sytuacje, kiedy dodatkowe przyjmowanie witaminy C jest wskazane. Dotyczy to zwłaszcza leczenia stanów niedoboru witaminy C i profilaktyki chorób wywołanych jej małą ilością w organizmie – szkorbutu i jego wstępnych objawów, a także choroby Moellera-Barlowa. O odpowiedni poziom witaminy C należy zadbać również w okresie rekonwalescencji oraz przy stosowaniu diety ubogiej w ten związek, głównie u niemowląt karmionych sztucznie5. We wszystkich tych przypadkach stosować można Juvit C.
Juvit C to witamina C dla dzieci w postaci kropli doustnych. Substancją czynną leku jest kwas askorbowy w ilości 100 mg w 1 ml. 5.
Produkt należy podawać doustnie albo do pokarmu czy napoju. Dawkowanie witaminy C zależy od wieku dziecka5:
- niemowlęta i małe dzieci (od 28. dnia życia do końca 24. miesiąca życia) – 5-8 kropli raz na dobę,
- dzieci od 3. do 11. roku życia – 10 kropli raz na dobę,
- młodzież (od 12. roku życia) i dorośli – 15-20 kropli raz na dobę.
W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania Juvit C warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Bibliografia
1. Dobosz A., Witamina C. Fakty i mity, Świat Przemysłu Farmaceutycznego, 1/2016, 76-81.
2. Przygoda B., Witamina C, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2012 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63300,witamina-c (dostęp: 2022.10.14.).
3. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 419-425.
4. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji polski i ich zastosowanie, Państwowy Zakład Higieny, 2020.
5. ChPL Juvit C (dostęp: 2022.07.13.).
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
