Właściwe żywienie ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania organizmu dziecka. Wpływa na jego odporność, wzrost i zdolności poznawcze1. Dlatego w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju, dzieci szczególnie potrzebują prawidłowo zbilansowanej diety, pełnej niezbędnych składników odżywczych. Jakich? Podpowiadamy!
Jaka jest rola witamin w diecie dziecka?
Witaminy to związki chemiczne, które są niezbędne do życia oraz do prawidłowego funkcjonowania. Regulują przebieg procesów metabolicznych, biorą udział w podstawowych procesach zachodzących w naszym organizmie 2.
Witaminy pełnią funkcję regulacyjną 2, są niezbędne dla prawidłowego działania , narządów. W okresie intensywnego wzrostu dziecko powinno otrzymywać odpowiednią ilość tych składników odżywczych, by móc prawidłowo się rozwijać. Co istotne, niedobór witamin u dzieci może dać o sobie znać szybciej i intensywniej niż u osób dorosłych.
Jakie witaminy są szczególnie ważne dla rozwijającego się organizmu? Na pewno nie może zabraknąć witamin A, C i D, które oprócz swoich podstawowych ról, wykazują również wpływ na układ odpornościowy. Jest to ważne zwłaszcza w okresie zwiększonej podatności na infekcje2.
Witamina C – niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu
W okresie intensywnego wzrostu dzieci istotną rolę odgrywa witamina C. Jest niezbędna do utrzymania prawidłowego stanu skóry i układu ruchu oraz działania układu krążenia 3. Dobrze wpływa na wchłanianie wapna i żelaza, uczestniczy w biosyntezie kolagenu4.
Wiele mówi się także o jej pozytywnym wpływie na układ odpornościowy i walkę z infekcjami. Czy słusznie? Otóż okazuje się, że przyjmowanie witaminy C profilaktyczne, skraca czas trwania choroby (o 14% u dzieci)5.
Witamina A – dlaczego jest ważna w diecie dzieci?
Witamina A to cała grupa organicznych związków chemicznych, w skład której wchodzą: retinol, retinal, kwas retinowy, oraz niektóre karotenoidy, które wykazują jej aktywność biologiczną (np. beta-karoten). Witamina A występuje w pożywieniu, w postaci estrów kwasu retinowego6. Jest to przeciwutleniacz, który niweluje skutki działania wolnych rodników – przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu. Poza tym jest niezbędnym elementem biorącym udział w przemianach lipidów w organizmie oraz w rozwoju tkanki kostnej6.
Dodatkowo, witamina A uczestniczy w przemianach lipidów w organizmie oraz ma wpływ na prawidłowy rozwój tkanki kostnej. Niedobór witaminy A u dzieci może powodować6:
- zapalenie spojówek lub suchość rogówek oczu;
- uszkodzenie nabłonka skóry oraz wyściełającego błony śluzowej dróg oddechowych i przewodu pokarmowego;
- zapalenie dróg oddechowych, moczowych i pokarmowych.
Przy bardzo dużym niedoborze witaminy A może dojść do ślepoty6.Zalecane dzienne spożycie witaminy A (RDA) dla dzieci zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia wynosi:
- 1-3 lata: 400 μg;
- 4-6 lat: 450 μg;
- 7-9 lat: 500 μg.
W przypadku młodzieży dobowa ilość jest zróżnicowana w zależności od płci i wieku:
- chłopcy od 10 do 12 lat: 600 μg, od 13 do 18 lat: 900 μg;
- dziewczęta od 10 do 12 lat: 600 μg, od 13 do 18 lat: 700 μg.
Naturalnymi źródłami witaminy A w pożywieniu są: warzywa, np. marchewka, natka pietruszki, szpinak, jarmuż, brokuły i owoce, np. morele, brzoskwinie. Witaminę tą znajdziemy również w mleku i jego przetworach, jajach oraz maśle. Warto również wzbogacić dietę w podroby, jajka, sery podpuszczkowe i tran6.
Witamina D dla dzieci i jej rola w organizmie
Witamina D odgrywa ważną rolę w prawidłowym rozwoju mocnego szkieletu u dziecka Bierze również udział we wchłanianiu wapnia z jelit i stymuluje jego odkładanie w kościach Odpowiada za dobrą relację pomiędzy dwoma minerałami: wapniem i fosforem, co wpływa na utrzymywanie prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Jej niedobór prowadzi u niemowląt i małych dzieci do krzywicy7. Może też zwiększać ryzyko otyłości, prowadzić do chorób autoimmunologicznych4 oraz spowodować osłabienie szkliwa zębów, zmiany skórne lub obniżenie odporności.
Synteza witaminy D odbywa się w skórze pod wpływem słońca. Można ją także dostarczyć wraz z pożywieniem7. Naturalnymi źródłami witaminy D w diecie są tłuste ryby i jaja oraz w mniejszym stopniu mleko i jego przetwory4. Niestety jej niedobory u dzieci i młodzieży w Polsce są zjawiskiem bardzo powszechnym, głównie przez brak ekspozycji na promienie słoneczne oraz ubogą dietę.
Obecne zalecenia żywieniowe wskazują na konieczność suplementacji witaminy D2.
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi profilaktyczna, dzienna dawka witaminy D dla dzieci i młodzieży wynosi8:
- 0-6 miesięcy: 400 IU;
- 6–12 miesięcy: 400–600 IU;
- 1-3 lat: 600 IU;
- 4-10 lat: 600–1 000 IU;
- 11-18 lat: 1 000–2 000 IU.
Witaminy dla dzieci i suplementacja – czy jest potrzebna?
Witaminy w diecie dziecka są niezbędne do prawidłowego rozwoju m.in. układu odpornościowego, układu kostnego oraz pomagają utrzymać w dobrym działaniu układ hormonalny. Warto więc zadbać o podaż witamin w codziennej diecie. Wystarczającym ich źródłem są warzywa i owoce oraz prawidłowy i urozmaicony jadłospis. Jeśli jednak dostarczanie do organizmu witamin z dietą jest niewystarczające, konieczne może się okazać dodatkowe wsparcie, w postaci odpowiednio dopasowanej suplementacji.
Bibliografia:
[1] Weker H., Barańska M. (red.), Żywienie niemowląt i małych dzieci, Instytut Matki i Dziecka, 2014, s. 8.
[2] Kościej A. i wsp., Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, Probl Hig Epidemiol 2017, 98(2): 110-117.
[3] Zawada K., Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism nr 1(2)/2016, s. 22-34.4 Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020, 454
[5] Kuchar E., Czy witamina C podnosi odporność i pomaga na przeziębienie?, 2013 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/80379,czy-witamina-c-podnosi-odpornosc (dostęp: 29.06.2023)).
[6] Piekarska A. i wsp., Witaminy w pigułce. Witamina A, Instytut Jakości.
[7] Książyk J. i in., Witaminy w diecie dziecka, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/52608,witaminy-w-diecie-dziecka (dostęp: 29.06.2023)).
[8] Płudowski, P. i in.; Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695.
