Boisz się, że Twoje dziecko zbyt szybko wejdzie w świat komercyjnej rozrywki? Spróbuj zaszczepić w nim pozytywne skojarzenia z twórczą zabawą, która wymaga jedynie otwartości i wyobraźni. Jeśli podejdziesz do tego kreatywnie, dzięki odpowiednim zabawom wpłyniesz na prawidłowy rozwój zmysłów i ciała dziecka.
Rola cielesności w zabawie
Dziecko poprzez doświadczanie własnego ciała buduje obraz siebie, własnej tożsamości i osobowości[1]. Dlatego dobrym pomysłem do rozwijania tej samoświadomości jest skorzystanie z kreatywnej zabawy ciałem. Niech w ruch pójdą ręce, nogi, głowa, stopy, palce i dłonie, a za nimi zmysł dotyku i wzroku. Tym bardziej, że zabawa jest świetnym sposobem na wykształcenie poczucia estetyki własnego ciała i jego ruchów. Odbywa się to głównie poprzez dostrzeganie jego piękna.Często towarzyszący jej śpiew czy różne elementy muzyczno-ruchowewyzwalają również emocje, które uwalniają napięcia i redukują niechęć oraz działają oczyszczająco na relacje z innymi[2].
Warto również podkreślić, że zabawa wpływa pozytywnie na rozwój fizyczny dziecka. Szczególnie jej aktywne formy, które bazują na pracy z cielesnością, rozwijają się u dziecka mięśnie oraz wszystkie części ciała. Jest to również sposób na ujście nadmiaru energii, która tłumiona wywołuje napięcie, nerwowość oraz drażliwość[3]. Zabawa jest również kształcąca. W jej trakcie dziecko rozwija swoje zmysły, doskonali sprawność motoryczną oraz wzbogaca wiedzę o samym sobie i swoich możliwościach[3].
Dlatego dobrze jest, jeśli rodzice dbają o twórczą i mądrą zabawę dziecka. Inaczej mogą zablokować swojej pociesze rozkwit wszystkich sfer prawidłowego rozwoju[3].
Kreatywne zabawy z dzieckiem w domu rozwijające zmysły i ciało
Chcesz zadbać o to, by Twoje dziecko budowało pozytywne relacje z ciałem i przy okazji rozwijało swoje zmysły? Wykorzystaj moc kreatywnej zabawy. Oto kilka propozycji.
- Witanie się różnymi częściami ciała lub zapraszanie ich do ruchu. Pozwala nie tylko na ekspresję ruchową, ale także na nauczenie się części ciała i wyodrębnianie ich.
- Odgrywanie postaci, czynności z opowieści. Kiedy czytasz bajkę lub opowiadasz historię, zachęć swoją pociechę do pokazania, jak porusza się dana postać albo jak kucharz gotuje zupę w kotle, czy ptaki latają nad miastem.
- Ciało w zabawie ćwiczy swoje funkcje m.in. usprawnia napinanie i rozluźnianie mięśni. Wypróbuj zabawę w przyklejanie „na niby” poszczególnych części ciała do podłoża. Dziecko stara się utrzymać np. dłoń przylegającą do podłogi, a Ty starasz się ją odklejać.
- Bawcie się rytmem i tempem w ruchu, a jednocześnie nazywajcie emocje. To może być opowieść np. o szczęśliwym lisku, który skacze z radości bardzo wysoko, jeszcze wyżej, a kiedy jest zły tupie bardzo głośno stopami, najszybciej jak potrafi, a potem zwalnia aż tupie najciszej jak się da. Taka zabawa pomaga uczyć płynnego przejścia między wolnym a szybkim trybem, działaniem a odpoczynkiem.
- Odrysowywanie części ciała to także świetna zabawa, gruntowanie obrazu siebie. Może Wam się przydać do tego większy karton lub rolka papieru. Po odrysowaniu spróbujcie wypełnić obraz kolorem lub informacjami o Was np. tym co dziecko lubi jeść, robić (w formie rysunku).
- Nauka relaksacji także może odbywać się od najmłodszych lat. Wypróbuj wizualizację opartą o kierowanie uwagi do poszczególnych części ciała w wersji dziecięcej. Możesz poprosić dziecko, by wyobraziło sobie promień światła, który oświetla jego stopę, następnie łydkę, kolano, udo, biodro. Światełko może wędrować przez całe ciało wprowadzając uczucie ciepła i rozluźnienia. Pozwól dziecku na wymyślanie kolorów jakimi chce oświetlać dane partie ciała. Im jest młodsze tym mniej partii wyodrębniaj, z czasem będzie w stanie wyodrębniać nawet każdy paluszek dłoni. Takie pomysły na zabawy nie tylko kształtują wyobraźnię i uczą odpoczynku, ale także wzmacniają świadomość ciała i uważność.
- Wykorzystajcie zabawy sensoryczne z tego, co macie pod ręką. Dzieci uwielbiają tor przeszkód z butelek czy poduszek. Mogą to być też kręgle, krzesła, koce, woreczki z ryżem itp. Pozwól maluchowi pokonać go na różne sposoby: biegając, idąc na kolanach, na czworakach, pełzając itp.[6]
- Wzmacniaj zmysł dotyku i rozwój małej motoryki. Wymieszaj na przykład makaron z muszelkami, dolej do tego wodę i pozwól dziecku szukać „skarbów”[6]. To świetny pomysł na spędzenie czasu np. w jesienno-zimowe wieczory.
Gry i zabawy paluszkowe oraz wierszyki-masażyki to również doskonałe propozycje zarówno dla najmłodszych dzieci, jak i nieco starszych. Polecamy zajrzeć do książki Szmatki z tęczowej szufladki. Wierszyki do masażyków i zabaw paluszkowych A. Półtorak, w której znajdziesz wiele pomysłów na kreatywne zabawy w domu z wykorzystaniem zmysłu dotyku.
Pamiętaj, że twój stosunek do cielesności także wpływa na rozwój dziecka. Ważne jest wyrażanie akceptacji dla ciała dziecka, by mogło swobodnie czuć się w nim i poprzez nie wyrażać.
Idea ruchu rozwijającego według Weroniki Sherborne: gry i zabawy ruchowe
Jeśli chcesz podejść nieco bardziej profesjonalnie do kwestii twórczej zabawy z dzieckiem, wykorzystaj metodę ruchu rozwijającego angielskiej terapeutki Weroniki Sherborne. Proste i naturalne zestawy dla dzieci w różnym wieku polegają często na fizycznych interakcjach z rodzicem. Dzięki nim od najmłodszych lat maluch poznaje własne ciało i przestrzeń, która go otacza. Uczy się współpracy, opieki i rozumienia innego człowieka[4].
Poznaj kilka przykładów takich zabaw, które ćwiczą świadomość ciała.
- Zabawa „Grzybobranie” – chód skupiony, z pochyleniem ciała „szukanie grzybów”. Od czasu do czasu – przyklękanie, by zerwać grzyba.
- Leżenie na plecach, ręce wzdłuż tułowia, na określony sygnał podnoszenie rąk do góry, mocne zaciskanie w pięści, rozluźnienie, opuszczenie rąk.
- Uderzanie o podłogę na przemian stopami i dłońmi, najpierw w rytmie dowolnym, potem próba podporządkowania się podanemu rytmowi.
- Ślizganie się w kółko na brzuchu, potem obrót i to samo na plecach.
- Obracanie głowy w kierunku sąsiada, patrzenie sobie w oczy.
- Wodzenie oczami za dłonią dorosłego – do góry, na dół, na około itp.
- „Śmieszne miny” – wytrzeszczanie oczu, wysuwanie języka, oblizywanie się, szczerzenie zębów, „Smutna Chinka”, „Wesoła Chinka”.
- Wstawanie z rękami założonymi z tyłu „po napoleońsku”.
- Łokieć – dotykanie go dłonią, wbijanie prawego łokcia w prawe udo, lewego w lewe udo, dotykanie łokciami własnych kolan[5].
Takie kreatywne zabawy dla dzieci w wieku przedszkolnym i gry ruchowe dla dzieci w wieku szkolnym są ważnym elementem w edukacji. To świetny pomysł na to, by dziecko poznało swoje ciało, ale także nie miało czasu się nudzić oraz stało się zdrowsze i radośniejsze[5].
Bibliografia
[1] A. Wieteska; Rola rówieśników w kształtowaniu wizerunku ciała adolescentów; Katowice 2014. Dostęp: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/5590/1/Wieteska_Rola_rowiesnikow_w_kszta%C5%82towaniu_wizerunku.pdf
[2] M. Cieślicka i in.; Wybrane zabawy i gry ruchowe; Poznań 2017. Dostęp: https://www.wbc.poznan.pl/Content/432386/PDF/index.pdf
[3] I. Onisk; Wpływ zabawy na rozwój dziecka. Dostęp (25.04.2023): https://blizejprzedszkola.pl/wpis-17208,wplyw-zabawy-na-rozwoj-dziecka
[4] A. Hutmańska; Zabawy z wykorzystaniem metody Weroniki Sherborne. Dostęp: https://cloud8p.edupage.org/cloud?z%3AOYaq5GV22q30tObBOW%2BsD%2Bz0XxjJ0jXrscHU6c7QKnCUjdpUxBMHclbFpSTEz2KB
[5] Więcej ruchu dla maluchów. Program aktywności ruchowej; Przedszkole Miejskie nr 19 w Słupsku. Dostęp (25.04.2023): https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=5546
[6] H. Rychlik; Integracja sensoryczna – przykładowe ćwiczenia. Dostęp (25.04.2023): https://pppp.walbrzych.pl/integracja-sensoryczna-przykladowe-cwiczenia,268,pl
