Witamina D3 jest bardzo ważna dla ludzkiego organizmu, przede wszystkim ze względu na swój wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wielu narządów. W przeciwieństwie do innych witamin, jej głównym źródłem dla człowieka nie jest dieta, a synteza skórna. Niedobór witaminy D3 dotyczy wielu ludzi na całym świecie [1] i może przyczyniać się do występowania licznych problemów zdrowotnych. Dlaczego jest ona tak ważna dla zdrowia? Sprawdź!
Witamina D3 – najważniejsze właściwości
Witamina D3 odgrywa ważną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, wpływając na pracę układu kostnego oraz nerwowego, wzmacnia zęby i mięśnie – w tym serce [2]. Zapobiega chorobom kości, takim jak osteomalacja u dorosłych i krzywica u dzieci [3].
Oprócz swoich najbardziej znanych właściwości związanych ze zdrowiem kości, pełni również szereg innych istotnych funkcji w organizmie. Jaka jeszcze jest rola witaminy D3? Badania wykazały, że:
- zmniejsza ryzyko wystąpienia nawet 17 różnych nowotworów, w tym raka piersi, pęcherza moczowego, przełyku, okrężnicy, żołądka, jajników, prostaty, odbytu, nerek, macicy i chłoniaka [2];
- redukuje ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych np. cukrzycy typu 1 [2];
- wspiera leczenie infekcji wirusowych i odpowiedź przeciwbakteryjną organizmu [2];
- wpływa na szczelność nabłonka skóry, jamy ustnej, jelit, dróg oddechowych i moczowo-płciowych [4];
- może zmniejszać częstotliwość występowania chorób atopowych, np. astmy, alergicznego nieżytu nosa u dzieci [4];
- odpowiada również za inne czynności, regulując funkcjonowanie układu odpornościowego, sercowo-naczyniowego oraz mięśni [2,3].
Skutki niedoboru witaminy D3
Niski poziom lub brak witaminy D3 w organizmie może dotyczyć zarówno ludzi starszych, jak i młodych oraz dzieci. W konsekwencji deficyt ten może być źródłem wielu problemów zdrowotnych, zwłaszcza u najmłodszych. Niedobór witaminy D3 u dzieci może skutkować krzywicą oraz demineralizacją kości, a także pogorszeniem stanu przyzębia i próchnicą zębów [3,6].
Skutki niedoboru witaminy D3 obejmują m.in.:
- zapalenie stawów, bóle kości i mięśni [2];
- zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory, cukrzycę typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane [3];
- rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego [3], w tym nadciśnienia i chorób serca (w tym choroby wieńcowej [2];
- obniżenie odporności [2];
- osteoporozę, osteomalację głównie u kobiet i zrzeszotnienie kości u osób starszych [2];
- zaburzenia barierowej funkcji skóry, w tym zaostrzenie przebiegu atopowego zapalenia skóry [2];
- zwiększenie częstotliwości i ciężkości przebiegu chorób psychicznych, takich jak depresja, nerwica, schizofrenia i choroba dwubiegunowa [2].
Warto zaznaczyć, że ważna jest również witamina D3 dla noworodka. Jej brak w organizmie kobiety ciężarnej utrudnia prawidłowy rozwój kości i może prowadzić do rozmiękczenia potylicy oraz zaburzenia rozwoju zawiązków zębowych [2].
Jakie są źródła witaminy D3?
Witamina D3 jest syntetyzowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych (aż 90% obecnej w organizmie witaminy D3 jest pochodzenia endogennego) [3]. Proces ten zależy od kilku czynników, takich jak stopień nasłonecznienia, pora dnia i roku, eksponowana część ciała czy masa ciała, wiek i kolor skóry oraz używanie filtrów przeciwsłonecznych [5,7].
Istnieją również produkty spożywcze bogate w witaminę D3. To przede wszystkim tłuste ryby, olej rybi (tran), jaja kurze i wątroba. Inne źródła witaminy D3 to przetwory mleczne, podroby i drób, ale zawierają ją w mniejszych ilościach.
Należy pamiętać, że do prawidłowego wchłaniania witaminy D3 z przewodu pokarmowego niezbędna jest obecność tłuszczów w pożywieniu [2].
Suplementacja witaminy D3 – czy jest potrzebna?
Zbyt rzadka ekspozycja skóry na słońce oraz słaba intensywność promieniowania słonecznego w miesiącach jesienno-zimowych, czy też uboga dieta przekładają się na liczne niedobory witaminy D3 w społeczeństwie. Dlatego należy podkreślić, że warto sięgać po preparaty z witaminą D3, zwłaszcza w okresie od października do marca [8].
Istotne są normy spożycia witaminy D3, które zależą głównie od wieku i stanu zdrowia. Zgodnie ze zaktualizowanymi danymi z 2023 roku, dzienna zalecana ilość witaminy D dla osób zdrowych jaką należy przyjmować w ramach profilaktyki niedoboru witaminy D3, jest następująca [5]:
- wiek 0–6 miesięcy: 400 IU;
- wiek 6–12 miesięcy: 400–600 IU;
- wiek 1-3 lat: 600 IU;
- wiek 4-10 lat: 600–1 000 IU;
- młodzież 11-18 lat: 1 000–2 000 IU;
- dorośli 19-65 lat: 1 000–2 000 IU;
- młodsi seniorzy (>65–75 lat): 1 000–2 000 IU;
- starsi seniorzy (>75–89 lat): 2 000–4 000 IU.
W celu ustalenia stężenia witaminy D3 w organizmie, należy wykonać badanie krwi. Wówczas dawki witaminy powinny być ustalane przez lekarza.
Bibliografia
[1] Myszka M., Klinger M.; Immonumodelacyjne działanie witaminy D. Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 865-878
[2] Wielokierunkowe działanie witaminy D; ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS 2014, 68, 1; Copyright © Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach; eISSN 1734-025X.
[3] Tukaj C. – Właściwy poziom witaminy D warunkiem zachowania zdrowia; Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 502-510; e-ISSN 1732-2693.
[4] Agnieszka Rustecka, Anna Jung, Bolesław Kalicki; Znaczenie witaminy D w chorobach atopowych u dzieci; © Pediatr Med Rodz 2013, 9 (1), p. 41–45.
[5] Płudowski, P. i in.; Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695.
[6] Witamina D chroni dzieci przed próchnicą. Dowody naukowe, 2023 (witryna internetowa: https://www.infodent24.pl/scientdentpost/witamina-d-chroni-dzieci-przed-prochnica-dowody-naukowe,122828.html (dostęp 19.04.2023)).
[7] Walicka M. i in.; Niedobór witaminy D – problem społeczny; Postępy Nauk Medycznych 1/2008, s. 14-22.
[8] Witamina D. Nowe wytyczne naukowców zaskakują. Tych norm trzeba się trzymać, 2023 (witryna internetowa: https://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/Witamina-D-Nowe-wytyczne-naukowcow-zaskakuja-Tych-norm-trzeba-sie-trzymac,243976,6.html (dostęp 19.04.2023)).
