Twórcze działanie i myślenie można rozwijać

Twórczość kojarzona jest często ze sztuką i artyzmem. Tymczasem w psychologii jest rozumiana jako zdolność podejmowania właściwych decyzji, znajdowania rozwiązań dla danego problemu, wytwarzanie czegoś a także wyrażanie siebie. Co robić zatem, żeby wzmacniać w dziecku tak pożądaną cechę?

Dziecko z natury jest ciekawe świata, zdolne do swobodnej ekspresji i eksperymentowania. Pierwszy kryzys twórczości przeżywa około 6. roku życia. Jest to czas pójścia do szkoły, wagi norm, zasad, autorytetów. To ważne, aby twoje dziecko nauczyło się funkcjonować w społeczności. Co jednak zrobić, żeby nie straciło wrodzonego potencjału twórczości? Zacznijmy od kilku prostych kroków i wyjaśnienia tego, czym jest kreatywność.

Dziecięca kreatywność – co to takiego?

W najprostszym ujęciu kreatywność to twórczość rozumiana personalnie jako działalność lub postawa człowieka twórczego. Traktuje się ją jako zdolność do twórczego działania i rozwiązywania problemów¹. W pedagogice podkreślana jest idea rozwijania kreatywności już od najmłodszych lat¹, w szczególności potrzeba kształtowania postawy twórczej, nieszablonowego myślenia i otwartego rozwiązywana problemów². Chodzi o to, by dziecko przyjmowało kreatywną postawę w stosunku do życia społecznego i własnego¹. Jest to naturalny proces obserwowany w wieku przedszkolnym, dlatego ważne jest, aby rodzice potrafili poznać twórczość swojego potomka, umieli zadbać o to, aby ją rozbudzić i rozwinąć².

Kreatywność dziecka wyrażana jest w różny sposób. Najczęściej jest to²:

• poszukiwanie nowych myśli, działań, idei, by wzbogacić siebie i świat;
• przełamywanie rutyny i barier schematów;
• stałe i systematyczne pogłębianie wiedzy;
• kształtowanie osobistych stosunków do drugiego człowieka;
• dążenie do samorealizacji;
• zdolność do wyciągania konstruktywnych wniosków z popełnionych błędów.

Rodzicielstwo i rozwój kreatywności u dzieci – trzy złote zasady

W czym pomaga dziecku kreatywność? Na pewno w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym oraz wpływa na zachowanie zdrowia psychicznego w późniejszych latach życia³. Dlatego rodzice powinni wspierać dzieci w rozwijaniu twórczości. Już nawet maluch jest w stanie uczestniczyć w kreatywnej zabawie, która dodaje mu pewności siebie oraz ułatwia kontakty społeczne³. Warto pamiętać o trzech zasadach, które pomagają pobudzić i ćwiczyć zdolność twórczego myślenia u najmłodszych.

1. Zauważanie zamiast oceny

Wartościowanie „dobre-złe” lub „ładne-brzydkie” nie sprzyja twórczości. Dlatego kiedy dziecko pokazuje nam swoją pracę albo prezentuje występ lepiej postawić na nazwanie i zaciekawienie niż na udawany zachwyt lub osłabiającą krytykę. Przykład: „Widzę tyle niebieskich plamek tutaj, opowiesz mi o nich?”, „Bardzo szybko poruszałeś nogami tańcząc, nauczysz mnie jak to robić?”, „Ciekawa jestem dokąd leci ten pojazd na Twoim obrazku?”. Nazywanie własnych odczuć, dopytywanie o dzieło dziecka pobudza go do dalszego eksperymentowania bardziej niż pochwała czy wskazówka typu: „dorysuj jeszcze słońce i będzie pięknie”. Kiedy już decydujemy się na wskazanie co nam się podoba, wyjaśnijmy dlaczego.

2. Pozwalanie na eksperymenty

Czasem chcąc ułatwić dziecku życie zabieramy mu możliwość wyboru albo samodzielnego próbowania. Zamiast podawać gotowe rozwiązania problemu spróbuj wzmacniać w dziecku chęć próbowania np. „z podziwem obserwuję jak próbujesz to ułożyć, jestem bardzo ciekawa co z tego powstanie” lub „to może być irytujące kiedy coś nie wychodzi ale cieszę się, że próbujesz i trzymam za Ciebie kciuki”. Motywuj dziecko do manipulacji problemem, czy przedmiotem zamiast naprowadzać go na szybkie osiągnięcie celu.

3. Docenianie pomysłowości

Okazanie dziecku, że jego pomysły są wartościowe i stwarzanie możliwości ich realizowania przynajmniej w jakimś zakresie. Czasem może chodzić o wymieszanie kilku składników, by sprawdzić jaki wyjdzie smak, innym razem o pójście nową drogą, czy próbę naprawy zepsutego sprzętu. Warto też pamiętać o szacunku do pytań dziecka, dyskutowaniu z nim na różne tematy, by mogło nabierać różnych perspektyw.

Hamowanie ocen, dostarczania wielu możliwości, otwartość rodzica na eksperymenty może być wyzwaniem. Działanie według sprawdzonej instrukcji bywa szybkie i skuteczne. Jednak długofalowo to twórcza postawa przekłada się na takie cechy jak odwaga, tolerancja, spontaniczność, niezależność i zdolność postrzegania wielowymiarowego.

8 sposobów na rozwijanie kreatywności u dzieci

Zastanawiasz się, jak rozwijać kreatywność u dzieci? Poznaj 8 kroków, które ci w tym pomogą.

1. Daj dziecku przestrzeń do wyrażania siebie oraz pozwól mu na fantazjowanie, opowiadanie wymyślonych historyjek itp.².
2. Dzieci uczą się podczas swobodnej zabawy. Bycie detektywem, kucharzem, kierowcą czy nauczycielką, czyli odgrywanie ról, to kreatywny sposób na zdobywanie wiedzy².
3. Aktywuj dotyk, smak, zapach i słuch dziecka³. Możesz to zrobić w czasie zabawy odkrywania otaczającego świata. Na przykład bawcie się w naśladowanie odgłosów zwierząt, w zawiązanie oczu i rozpoznawanie dotykiem schowanych w piasku przedmiotów lub smaku wkładanych do ust pokarmów.
4. Nie zapominaj o sferze artystycznej i wykonujcie razem prace plastyczne. Zachęć dziecko do malowania i rysowania, bo w ten sposób wyraża swoje emocje i daje upust wyobraźni².
5. Wyrażaj się z szacunkiem, zachęcaj do samodzielności i wysyłanymi komunikatami buduj pewność siebie i odwagę małego człowieka. W ten sposób będzie mu łatwiej eksplorować współczesny świat².
6. Zwracaj uwagę na zainteresowania dziecka i wspieraj je w rozwijaniu pasji. Możesz to robić w standardowy sposób, na przykład zapisując je na sportowe zajęcia dla dzieci³.
7. Pozwól na zabawę na świeżym powietrzu i zadbaj o dużą dawkę ruchu na zewnątrz. One także pobudzają wyobraźnię i kreatywne myślenie².
8. Pomocne jest także spędzanie czasu z dzieckiem na czytaniu książek, graniu w gry planszowe, wspólnym przygotowywaniu posiłków, tańcu i słuchaniu muzyki².

W rozwijaniu kreatywności u dzieci przeszkadza pośpiech. Dlatego, zamiast wyręczać malucha, bo ty zrobisz to szybciej, pozwól mu na swobodne działanie. Przecież mówimy o kreatywności. Zadbaj o to, aby dziecko miało czas na szukanie rozwiązań i pomysłów oraz rozwój umiejętności. Przyzwolenie na samodzielną aktywność rozwija jego pewność siebie i dodaje mu odwagi w życiu codziennym ².

Bibliografia:

1. Nikitenko D., Twórczość i kreatywność w rozważaniach psychologicznych i pedagogicznych ukierunkowanych na wspieranie kreatywności dziecka wczesnej edukacji (artykuł przeglądowy), Zeszyty Naukowe Collegium Witelona nr 44(3) / 2022, 11-28.
2. Bortel J., Olechowska M., Jak rozwijać kreatywność u dzieci w wieku przedszkolnym? – poradnik dla rodziców.
3. 9 sposobów na rozwijanie kreatywności u dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2023 (witryna internetowa: https://www.wsip.pl/blog/rozwijanie-kreatywnosci-u-dziecka/ (dostęp: 07.06.2023)).