Treść zweryfikowana przez specjalistę: Justyna Milewska, lekarz internista
Witaminie D, zwanej witaminą słońca, przypisuje się dużą rolę w organizmie człowieka. Podkreśla się jej znaczenie dla utrzymania dobrego zdrowia i samopoczucia. Dlatego też w ostatnim czasie kładzie się nacisk na jej właściwą suplementację i korzystanie z kąpieli słonecznych1. Sprawdź, jakie znaczenie ma witamina D3 w organizmie osób dorosłych i dowiedz się więcej na temat jej niedoboru i źródeł.
Co to jest witamina D3?
Pod nazwą witamina D kryje się grupa związków steroidowych, które wpływają głównie na gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu2. Wyróżnia się dwie równoważne biologicznie formy tej witaminy: witaminę D2 (ergokalcyferol) i witaminę D3 (cholekalcyferol). Pierwsza pochodzi z roślinnych źródeł pokarmowych i jest podawana w postaci doustnych suplementów diety. Natomiast druga to forma, która powstaje na skutek ekspozycji skóry na słońce na działanie promieniowania ultrafioletowego B (UVB). Może być również dostarczana z pożywieniem oraz w suplementach podawanych doustnie3.
Właściwości witaminy D w organizmie dorosłego człowieka
Witamina D3 jest bardzo ważna dla prawidłowej regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Dzięki temu układ kostny i nerwowy mogą prawidłowo funkcjonować. Pomaga we wchłanianiu wapnia i pobudzaniu aktywności osteoblastów, co pozwala zachować zdrowie kości i zapobiegać osteoporozie1, 2.
Od lat podkreśla się również inne właściwości witaminy D3. W badaniach udowodniono, że:
- zwiększa siłę mięśni2;
- redukuje ryzyko wystąpienia nawet 17 różnych nowotworów, w tym raka piersi, macicy, jajnika, prostaty, pęcherza moczowego, przełyku, odbytu, okrężnicy, żołądka, nerek i chłoniaka2;
- wspiera odpowiedź immunologiczną organizmu w trakcie leczenie infekcji wirusowych i walki z bakteriami, broni przed inwazją patogenów2;
- zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego, chorobom autoimmunologicznym, np. cukrzycy typu 11, stwardnienie rozsiane i nieswoiste zapalenie jelit2;
- ogranicza ryzyko wystąpienia otyłości1;
- pomaga zmniejszyć podatność na astmę2;
- reguluje ciśnienie krwi i chroni przed chorobą niedokrwienną serca oraz zawałem2;
- pozytywnie wpływa na samopoczucie, obniżając ryzyko wystąpienia epizodów depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej, nerwicy2 i schizofrenii1.
Jakie są objawy niedoboru witaminy D3?
Przyczyny niedoboru witaminy D3 u dorosłych są zróżnicowane. Najczęściej zalicza się do nich nieodpowiednio zbilansowaną dietę oraz niedostateczną ekspozycję skóry na światło słoneczne. Przyczynami niedoboru mogą być również1:
- choroby, które zmniejszają wchłanianie witaminy D, np. mukowiscydoza, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- otyłość;
- niewydolność nerek lub wątroby
- karmienie piersią;
- zespół nerczycowy,;
- uwarunkowanie genetyczne;
- niektóre leki, np. przeciwpadaczkowe, gilkokortykosteroidy,
- wiek – wraz z wiekiem zmniejsza się synteza witaminy D
Przyczyny niedoboru witaminy D3 u dorosłych są zróżnicowane. Najczęściej zalicza się do nich nieodpowiednio zbilansowaną dietę oraz niedostateczną ekspozycję skóry na światło słoneczne. Przyczynami niedoboru mogą być również1:
- choroby, które zmniejszają wchłanianie witaminy D, np. mukowiscydoza, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- otyłość;
- niewydolność nerek lub wątroby
- karmienie piersią;
- zespół nerczycowy,;
- uwarunkowanie genetyczne;
- niektóre leki, np. przeciwpadaczkowe, gilkokortykosteroidy,
- wiek – wraz z wiekiem zmniejsza się synteza witaminy D
Witamina D3 – normy i źródła
Większość polskiej populacji nawet nie wie, że ma deficyt witaminy D3. Klimat, w którym żyjemy, małe nasłonecznienie oraz rzadkie wystawianie skóry na słońce, a także wiek, predysponują do powstawania jej niedoboru. Poza tym pokarmowe źródła witaminy D3 są dość ograniczone. Występuje ona w niewielkich ilościach w produktach pochodzenia zwierzęcego oraz najobficiej w rybach, tłuszczach i margarynach, które są nią obowiązkowo wzbogacane4. Nic więc dziwnego, że profilaktycznie zaleca się przyjmowanie witaminy D3, aby zapobiegać jej niedoborowi.
Według zaktualizowanych w 2023 roku wytycznych dzienne normy poziomu witaminy D3 dla dorosłych osób zdrowych wynoszą5:
- w przedziale wiekowym 19-65 lat: 1 000–2 000 j.m.;
- w grupie młodszych seniorów (wiek powyżej 65 do 75 lat): 1 000–2 000 j.m.;
- w grupie starszych seniorów (wiek powyżej 75 do 89 lat): 2 000–4 000 j.m.
Kobietom w ciąży i karmiącym piersią zaleca się suplementację profilaktyczną w ilości 2 000 j.m. na dobę.
W celu ustalenia stężenia witaminy D w organizmie wykonuje się oznaczenie aktywnego metabolitu witaminy D3 w surowicy (25(OH), 25-hydroksywitamina D). To badanie jest zalecane zwłaszcza osobom, które znajdują się w grupach wysokiego ryzyka ciężkiego niedoboru tej witaminy lub u których w innych badaniach laboratoryjnych lub radiograficznych stwierdzono nieprawidłowości związane z niedoborem witaminy D w organizmie3. W przypadkach stwierdzonego deficytu suplementacja jest koniecznością.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące znaczenia witaminy D3 u osób dorosłych
Jaka dawka D3 dla dorosłej osoby?
Zdrowe osoby dorosłe w przedziale wiekowym od 19 do 65 lat oraz seniorzy do 75 r.ż. powinni profilaktycznie przyjmować od 1000 do 2000 j.m. witaminy D3. Natomiast u seniorów od 75 do 89 r.ż. zapotrzebowanie na witaminę D wynosi od 2000 do 4000 j.m. na dobę. Należy jednak pamiętać, iż są to dawki profilaktyczne. Jak wcześniej podano wiele czynników wpływa na poziom witaminy D5.
U osób zagrożonych niedoborem witaminy D, należy wdrożyć i monitorować suplementację cholekalcyferolu lub kalcyfediolu pod kontrolą stężeń 25(OH)D w surowicy, aby osiągnąć i utrzymać optymalne stężenie1
Która witamina D3 dla dorosłych jest najlepsza?
W przypadku, gdy dieta lub synteza skórna nie uzupełniają dziennego zapotrzebowania na witaminę D3, jej odpowiednią podaż mogą zapewnić sprawdzone suplementy diety i leki z witaminą D..
Dobry preparat, czyli krople Juvit D3 MAX, można znaleźć w aptece bez recepty i podawać zgodnie z instrukcją na opakowaniu lub z zaleceniami lekarza.
Bibliografia:
- Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń Tom 6, Nr 4 (2009).
- Dittfeld A. i in., Wielokierunkowe działanie witaminy D, Ann. Acad. Med. Siles. 2014, 68, 1, 47–52.
- Kennel K.A. i in., Niedobór witaminy D u dorosłych: kiedy badać i jak leczyć, Medycyna po Dyplomie, VOL 20, NR 5, MAJ 2011, 61-68.
- Wnęk D., Witamina D – skutki jej niedoboru i nadmiaru oraz źródła pokarmowe, 2023 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/62906,witamina-d (dostęp: 16.08.2023)).
- Płudowski, P. i in.; Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695.
