Komu z Was Maluch przynajmniej raz nie zafundował awantury w sklepie? Jak często podzielenie się zabawką kończyło się krzykiem, który słyszeli wszyscy na placu zabaw? Nie da się ukryć, że dzieciaki czasem dają nam popalić. Złość dziecka często wyprowadza z równowagi także rodziców. Musimy jednak zdać sobie sprawę z tego, że odczuwanie różnych emocji przez dziecko, zarówno tych „dobrych”, jak i „złych”, jest czymś zupełnie normalnym. Jedyne, co możemy zrobić, jako rodzice, jest nauczenie pociechy panowania nad emocjami i ich akceptowania. Jak zatem radzić sobie z emocjami?
Emocje dziecka – co warto o nich wiedzieć?
Na początku trzeba wyraźnie podkreślić, że nie ma dobrych i złych emocji. Nie możemy ich wartościować, a każdą z nich po prostu należy przeżywać. Unikanie złości blokuje możliwość rozładowania napięcia, co w efekcie może prowadzić do zaburzeń i chorób psychicznych. To absolutnie naturalne, że poszczególne sytuacje odbieramy indywidualnie i wiąże się to dla nas z danymi emocjami. Rozróżnianie ich jest nieodłącznym elementem naszego rozwoju1.
Zatem zachowanie dziecka i reakcja na poszczególne sytuacje sporo nam mówi o tym, jakich emocji aktualnie doświadcza. Dotyczy to również okresu, kiedy maluch nie jest w stanie jeszcze mówić i wyrażać słowami tego, co czuje. Nasza postawa w czasie ataków złości ma ogromne znaczenie. Powinniśmy pomóc dziecku odpowiednio reagować na emocje, wspierać je i przede wszystkim zapewnić poczucie bezpieczeństwa. W żadnym wypadku nie możemy karcić dziecka i zmuszać go do tłumienia w sobie emocji. Jeśli nie będzie mogło ono wyrażać tego, co czuje, z czasem może nabawić się wielu poważnych problemów1,2.
Jak radzić sobie z trudnymi emocjami? Regulacja emocji
Nie ma na złotego środka na to, jak uspokoić dziecko. Jednak na pewno w niczym nie pomoże obopólna złość. Pamiętajmy, że emocje są zaraźliwe. Odpowiada za to tzw. rezonans limbiczny, który polega na tym, że struktury w mózgu związane z emocjami reagują na siebie podobnym stanem pobudzenia, zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym.
Zatem kiedy pojawi się stres i rodzic da się wyprowadzić z równowagi, dziecko stanie się jeszcze bardziej podminowane. Można podejść do tematu edukacyjnie1,2.
- Personifikujemy emocje, opowiadamy o nich, staramy się ukazać każdą z nich jako ważną, pokazujemy jej funkcję, a nie charakter – nie oceniamy!
- Przedstawiamy emocje na przykładzie pieska, który obudził się rozdrażniony. Dopytujemy, co go rozdrażniło, jak manifestuje złość, jak zmieniają się jego uczucia.
Pamiętajmy, że to, w jaki sposób reagujemy na gwałtowne emocje swoje i dziecka, ma duże znaczenie. Dobrze jest przyjrzeć się własnym mechanizmom samoregulacji i zastanowić się, co jeszcze można zrobić, żeby lepiej wspierać dziecko i dawać mu dobry przykład w kryzysowej sytuacji2.
Czy „nagroda pocieszenia” podczas napiętej sytuacji to dobry pomysł?
Czasami nasza uwaga podczas ataku złości i gniewu u dziecka to za mało. Jesteśmy w stanie zrobić wiele, żeby maluch stał się spokojny. Czy pomocne może okazać się danie maluchowi czegoś w rodzaju „nagrody pocieszenia”? Jest to jeden ze sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami, jednak trzeba poczekać, aż emocje opadną. W obniżeniu napięcia pomóc może wspólne głębokie oddychanie, wspólnie wykonane ćwiczenie lub mocne przytulenie1.
Świat emocji – rozpoznawanie i nazywanie emocjonalnych odczuć
Świadomość tego tematu wśród rodziców jest coraz większa. Niestety nadal często kontrolowanie złości mylone jest z wygłuszaniem emocji. Warto pamiętać, że nie o to chodzi. Pozwólmy dziecku każdą emocję przeżyć, a nie tłamsić. Ono, tak samo jak dorośli, odczuwa różne stany. Pamiętajmy, że nie biorą się one znikąd. Warto zastanowić się, dlaczego nasze dziecko w danym momencie jest złe i jak możemy pomóc mu przeżyć ten stan.
Dzieciaki nie są tak świadome jak dorośli tego, co się dzieje wokół nich, jednak kieruje nimi wyjątkowa intuicja. Najchętniej współpracują, kiedy widzą, że dorosły poważnie traktuje ich potrzeby – nawet jeśli nie może ich zaspokoić, rozumie je i szanuje2.
Silne emocje a złe nawyki – jak temu zaradzić?
Nawyki kształtują się najsilniej do około 6. roku życia, dlatego te pierwsze lata życia mają kluczowe znaczenie w kontekście nauki panowania nad emocjami. Jeśli w tym czasie coś wyda nam się niepokojące, warto skorzystać z pomocy psychologa. W ramach konsultacji psychologicznej specjalista zdiagnozuje problem i da wskazówki, jak można zmienić dany nawyk. W praktyce jednak terapia sprowadza się do poprawy zachowań rodziców. Niestety często problem tkwi w nas, dorosłych i braku adekwatnych zachowań na sposób wyrażania tego, co dziecko czuje. Reakcje takie jak choćby podniesiony ton są dodatkowym stresorem, dlatego trzeba je wyłapać i wyeliminować. Pomoże w tym psycholog1.
Bibliografia:
1. Szczepaniak W., Jak radzić sobie z emocjami dzieci, żeby wyrosły na szczęśliwych dorosłych, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2019 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/204332,jak-radzic-sobie-z-emocjami-dzieci-zeby-wyrosly-na-szczesliwych-doroslych (dostęp: 2023.03.08.)).
2. Zychma A., Emocje dziecka. Jak pomóc najmłodszym je regulować? (witryna internetowa: https://dziecisawazne.pl/jak-pomoc-dziecku-regulowac-emocje/ (dostęp: 2023.03.08.)).
