Treść została zweryfikowana przez specjalistę: Katarzyna Bal-Gierańczyk, lekarz pediatra
W naszych szerokościach geograficznych efektywna produkcja witaminy D poprzez syntezę skórną jest ograniczona. Czy jednak oznacza to, że wiosną i latem suplementacja witaminy D nie jest potrzebna? Okazuje się, że niedobory tego składnika mogą występować u dzieci przez cały rok.
Niedobór witaminy D to problem bardzo powszechny. W przypadku małych dzieci, których kościec jest w okresie mineralizacji i wzrostu, niedobór witaminy D3 grozi m.in. krzywicą, osteoporozą dziecięcą czy osłabieniem systemu odpornościowego. Stąd też liczne zalecenia na temat suplementacji witaminy D u dzieci – nie tylko niemowląt, ale i dzieci starszych.
Rola witaminy D w rozwoju dziecka
Witamina D3 pełni kluczową rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Warunkuje prawidłowe przyswajanie wapnia przez kości, a więc ich odpowiednią mineralizację. Wystarczająco wysoki poziom witaminy D3 u dzieci jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, mocnego kośćca, ale także wytrzymałych mięśni. Suplementacja witaminy D3 od pierwszych dni życia jest podstawą profilaktyki krzywicy.
Witamina D3 to także istotny element stymulujący wrodzoną odpowiedź immunologiczną organizmu. Jest odpowiedzialna m.in. za wzrost i wykształcanie się monocytów, makrofagów, bierze udział w rozwoju limfocytów. Utrzymanie prawidłowego poziomu witaminy D3 w organizmie obniża m.in. ryzyko wystąpienia chorób górnych dróg oddechowych.
Witamina D3 wspomaga także prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, obniża ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów, chorób autoimmunologicznych czy cukrzycy typu I1 2 3.
Niedobór witaminy D3, oprócz rozwoju krzywicy, może mieć następujące konsekwencje:
- opóźnione zrośnięcie się ciemiączka,
- patologiczne złamania kości,
- osłabienie zębów,
- częste infekcje bakteryjne i wirusowe,
- bóle kostno-stawowe, bóle mięśni,
- szybkie męczenie się,
- problemy z koncentracją, zaburzenia snu4,
- podwyższone ryzyko otyłości, nadciśnienia tętniczego5.
Jakie jest zapotrzebowanie dzieci na witaminę D?
Dawkowanie witaminy D3 u dzieci przedstawia się następująco:
- Dawka witaminy D3 dla noworodka od pierwszego dnia życia do ukończenia 6 miesięcy to 400 IU dziennie, bez względu na metodę karmienia
- Noworodki urodzone przedwcześnie powinny otrzymywać do 800 IU witaminy D3 na dobę.
- Dawka witaminy D3 dla niemowlaka w wieku 6–12 miesięcy to 400–600 IU na dobę, w zależności od podaży w diecie.
- Dawka witaminy D3 dla rocznego dziecka i później, aż do ukończenia 10 lat, to 600–1000 IU na dobę, w zależności od masy ciała, podaży witaminy w diecie i czasu ekspozycji słonecznej.
- Dzieci, u których stwierdzono otyłość, powinny otrzymywać 1200–2000 IU witaminy D3 na dobę6.
- Młodzież w wieku od 11 do 18 lat w okresie od maja do września nie musi suplementować witaminy D3 pod warunkiem wystarczającej ekspozycji na promienie słoneczne, choć wciąż jest to zalecane. Ogólnie zaleca się przyjmowanie 800–2000 IU witaminy D3 (w zależności od podaży w diecie) przez cały rok7.
Kiedy podawać witaminę D dla dzieci?
Podstawowym źródłem witaminy D3 w organizmie jest synteza skórna. Ta jednak, jak wspomniano, jest w naszych szerokościach geograficznych efektywna jedynie przez część roku – od połowy kwietnia do połowy września. Suplementacja witaminy D jest więc zalecana przede wszystkim w okresie słabszej ekspozycji na promienie słoneczne. Może być jednak konieczna przez cały rok z uwagi na aktualne zalecenia dotyczące stosowania kremów przeciwsłonecznych z wysokim filtrem. Rekomendowana wartość SPF preparatów do ochrony przeciwsłonecznej dla dzieci wynosi 30. W przypadku niemowląt oraz dzieci o bardzo jasnej karnacji lub mających skórę atopową należy stosować kremy z filtrem SPF 50+8. W przypadku niemowląt konieczna jest suplementacja całoroczna. Noworodki i niemowlęta pozbawione są bowiem możliwości wystarczającej syntezy skórnej witaminy D, a pokarm matki zawiera bardzo niewielkie ilości tej witaminy9. Mleko modyfikowane jest wzbogacane o witaminę D3, ale i tak zaleca się suplementację u niemowląt karmionych sztucznie. Każde dziecko w wieku do 3 lat powinno otrzymywać witaminę D3 przez cały rok.
Suplementacja u starszych dzieci zalecana jest w miesiącach jesienno-zimowych bądź przez cały rok w przypadku niewystarczającej ekspozycji na promienie słoneczne oraz diety ubogiej w ryby10. Ze względu jednak na coraz większą liczbę czynników utrudniających syntezę słoneczną, począwszy od zanieczyszczenia powietrza, a skończywszy na zmianach w stylu życia, przez które coraz mniej czasu spędzamy na świeżym powietrzu, uważa się, że całoroczna suplementacja witaminy D u dzieci jest korzystna, zwłaszcza przy niskiej podaży tej witaminy w diecie11.
Bibliografia
1 A. Rusińska i in., Zasady Suplementacji i Leczenia Witamina D – Nowelizacja 2018 r., „Postępy Neonatologii” 2018, nr 24(1), s. 1-24.
2. J. Sarnecki, Witamina D zapobiega infekcjom dróg oddechowych, https://www.standardy.pl/newsy/id/24, dostęp: 19.11.21.
3. M. Stolarczyk, Witamina D dla dzieci – co warto o niej wiedzieć?, https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/witamina-d-dla-dzieci-co-warto-o-niej-wiedziec,528.html, dostęp: 25.10.2021.
4. E. Celejewska, Niepokojące objawy niedoboru witaminy D u dzieci, https://zdrowie.wprost.pl/doniesienia-naukowe/10127442/objawy-niedoboru-witaminy-d-u-dzieci-dr-bartosz-pawlikowski.html, dostęp: 25.10.2021
5. J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
6. M. Marklowska-Dzierżak, Największy niedobór witaminy D jest w populacji nastolatków, https://pulsmedycyny.pl/najwiekszy-niedobor-witaminy-d-jest-w-populacji-nastolatkow-897146, dostęp: 25.10.2021
7. D. Wnęk, Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna?, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/139889,witamina-d-jaka-dawka-jest-bezpieczna, dostęp: 25.10.2021
8. J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
9. M. Marklowska-Dzierżak, Największy niedobór witaminy D jest w populacji nastolatków, https://pulsmedycyny.pl/najwiekszy-niedobor-witaminy-d-jest-w-populacji-nastolatkow-897146, dostęp: 25.10.2021
10. J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
