Czy niski poziom witaminy D3 może zwiększać ryzyko wystąpienia depresji?

Treść zweryfikowana przez specjalistę: Justyna Milewska, lekarz internista

Witamina D stała się przedmiotem dyskusji i badań na całym świecie. Wiadomo, że jej rola w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowo-fosforanowej jest niezastąpiona. Jednak jak się okazuje, jest ona również silnym sojusznikiem w walce z poważnymi chorobami. Badacze podkreślają wielokierunkowe działanie witaminy D. Czy zatem istnieje związek między witaminą D3 a depresją? Czy jej niski poziom może zwiększać ryzyko tej choroby? Sprawdź!

Depresja i jej objawy

Depresja to najczęściej spotykane zaburzenie psychiczne na świecie, przy czym dwa razy częściej diagnozuje się ją u kobiet [1].

Zaburzeniom depresyjnym towarzyszy szereg objawów odczuwanych przez chorego. Mogą to być [1, 2]:

• utrata życiowej energii;
• brak zainteresowania czynnościami, których wykonywanie kiedyś sprawiało przyjemność;
• wyczerpanie fizyczne i emocjonalne;
• anhedonia (całkowity zanik odczuwania przyjemności);
• abulia (skrajne zaniechanie aktywności życiowej);
• poczucie winy;
• pesymistyczne myśli;
• brak wiary w przyszłość;
• spadek koncentracji;
• poczucie braku sensu życia;
• poczucie beznadziejności;
• myśli lub próby samobójcze;
• zmniejszenie lub utrata apetytu;
• zaburzenia snu, w tym bezsenność;
• lęk;
• spadek libido;
• zaburzenia miesiączkowania.

Dlaczego ludzie chorują na depresję?

Kliniczny obraz depresji to najczęściej kombinacja kilku czynników z różnych kategorii. Mogą to być kwestie związane z [1]:

• czynnikami biologicznymi (np. genetyka, zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, zły stan zdrowia fizycznego, choroby przewlekłe, uzależnienia);
• czynnikami psychologicznymi (np. stresujące wydarzenia życiowe, żałoba, problemy rodzinne, małżeńskie, nieadekwatne sposoby radzenia sobie z nimi);
• czynnikami społecznymi i kulturowymi (np. osamotnienie, brak sieci wsparcia społecznego, nieciekawa sytuacja zawodowa, szkolna, materialna, mieszkaniowa, wykluczenie społeczne).

Coraz częściej zwraca się również uwagę na związek depresji z odżywianiem i porami roku, zwłaszcza okresami, gdy brakuje słońca (jesień i zima). Podkreśla się znaczenie witaminy D3 w codziennej diecie oraz korzystanie z kąpieli słonecznych. Tym bardziej że udowodniono, iż jej niedobór może dawać objawy neurologiczne. Okazuje się, że zbyt niski poziom witaminy D3 w organizmie ma związek z ogólnym osłabieniem neuroplastyczności mózgu, funkcjonowania poznawczego i układu nerwowego, w tym z chorobą Alzheimera i chorobą Parkinsona [3].

Czy jednak witamina D3 wpływa na nasilenie objawów depresji? Jaką rolę odgrywa w profilaktyce i leczeniu? Nad tym zastanawiają się m.in. chorzy, lekarze i oczywiście naukowcy, którzy poświecili temu tematowi wiele badań naukowych.

Czy niedobór witaminy D3 sprzyja depresji?

W ostatnich latach przeprowadzono liczne badania epidemiologiczne), oceniające niedobór witaminy D3 i jego wpływ na obniżenie nastroju. Wyniki mogą sugerować, że [3]:

• u pacjentów z niedoborem witaminy D3 obserwuje się większe ryzyko wystąpienia depresji niż w grupie kontrolnej z prawidłowym jej poziomem;
• osoby z wyższym poziomem witaminy D3 mają mniejsze ryzyko zachorowania na zaburzenia depresyjne;
• osoby chore na depresję, w stanie remisji lub po próbie samobójczej wykazują niski poziom witaminy D3;
• kobiety, które doświadczały braków witaminy D3 w czasie ciąży, są częściej narażone na depresję poporodową.

W badaniach poświęcono również uwagę roli suplementacji witaminy D3 w redukcji objawów u chorych na depresję przy jednoczesnym przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych, takich jak fluoksetyna. Okazało się, że w grupie osób, które doświadczały objawów depresyjnych, dodatkowa suplementacja spowodowała  zmniejszenie   objawów w porównaniu z grupą przyjmującą antydepresanty i placebo [2]. Przeprowadzone badania sugerują, że niedobór witaminy D3 może mieć wpływ na rozwój depresji i sprzyjać występowaniu tej choroby. [3].

Jak podnieść poziom witaminy D3 w organizmie?

Istnieją dwie podstawowe drogi dostarczania witaminy D3 do organizmu [4]:

• wraz z pożywieniem (najwyższe stężenie jest w takich pokarmach, jak ryby morskie, żółtko jaja, ser żółty);
• synteza skórna pod wpływem promieniowania słonecznego.

Niestety na całym świecie naturalne pokarmowe źródła witaminy D3 są ograniczone, a żywność wzbogacana jest nią wybiórczo. Natomiast ekspozycję na słońce ograniczają różne czynniki (np. zakrywanie ciała ubraniami, zasadne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, mała ilość słońca w okresie jesienno-zimowym)[5]. Dlatego w przypadku podejrzenia lub rozpoznania niedoborów witaminy D3 warto wdrożyć odpowiednio dopasowaną suplementację.

Według wytycznych zaktualizowanych w 2023 roku dla populacji polskiej,  rekomendowane dawki witaminy D3 dla młodzieży i osób dorosłych wynoszą [6]:

• młodzież 11-18 lat: 1 000–2 000 IU witaminy D3;
• dorośli 19-65 lat: 1 000–2 000 IU;
• młodsi seniorzy (powyżej 65 do 75 lat): 1 000–2 000 IU;
• starsi seniorzy (powyżej 75 do 89 lat i powyżej): 2 000–4 000 IU.

U osób chorujących na depresję, tych ze skłonnością do jesiennej chandry oraz z obniżeniem nastroju, a także po przebytych epizodach depresyjnych, zaleca się całoroczną suplementację. Ze względu na ograniczony dostęp do słońca wskazane jest jej przyjmowanie profilaktycznej dawki witaminy D3 od września do kwietnia również przez osoby zdrowe i bez stwierdzonych niedoborów [2, 3].

Najczęściej zadawane pytania

Czy witamina D ma wpływ na depresję?

W badaniach udowodniono, że suplementacja witaminy D  sprzyja zapobieganiu  choróbośrodkowego układu nerwowego i może wspierać proces leczenia depresji. Osoby, które mają niski poziom witaminy D w organizmie, są bardziej narażone na ryzyko zachorowania na zaburzenie depresyjne

Czy witamina D3 leczy depresję?

Nie można powiedzieć, że jest to lek na depresję. Jednak odpowiednio dobrane dawki witaminy D mogą pomagać w łagodzeniu objawów choroby i zmniejszać ryzyko jej występowania.

Jaka dawka witaminy D3 przy depresji?

Odpowiednie witaminy D3 powinny być ustalone przez lekarza, który wskaże na odpowiedni lek i ustali podawanie oraz to, czy można je łączyć z lekami przeciwdepresyjnymi. Osoby zdrowe powinny stosować witaminę D w rekomendowanych dawkach profilaktycznych.

Bibliografia:

1. Borowiecka-Karpiuk J., Depresja: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pomóc osobie z depresją?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja (dostęp: 03.10.2023)).
2. Nukowski M., Witamina D3 w leczeniu i zapobieganiu depresji, 2019 (witryna internetowa: http://neuropsychologia.org/witamina-d3-w-leczeniu-i-zapobieganiu-depresji (dostęp: 03.10.2023)).
3. Stefanowski B. i in. Wpływ niedoboru witaminy D3 na poziom nasilenia objawów depresyjnych. Przegląd aktualnych badań, Psychiatr. Pol. 2017; 51(3): 437-454.
4. Michałus I., Witamina D (witryna internetowa: https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.3.1.4. (dostęp: 03.10.2023)).
5. Kennel K.A. i in., Niedobór witaminy D u dorosłych: kiedy badać i jak leczyć?, Medycyna Po Dyplomie, VOL 20/NR 5/MAJ 2011: 61-68.
6. Płudowski, P. i in.; Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695.