Ząbkowanie u niemowlaka to nieodłączny element procesu fizycznego rozwoju. Pierwsze symptomy wskazujące na to, że dziecko zaczyna ząbkować, mogą wystąpić nawet na kilka tygodni przed pojawieniem się pierwszego zęba. U większości dzieci zarówno objawy, jak i czas ich wystąpienia, jest bardzo podobny, ale nie u wszystkich. Trzeba pamiętać, że przebieg procesu ząbkowania może być bardzo indywidualny. Ponadto nie wszystkim dzieciom zęby wychodzą w tej samej kolejności1.
Ząbkowanie to jednak zawsze trudny okres zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców, zwłaszcza gdy wychodzi pierwszy ząb. Jak pomóc dziecku w tym czasie i złagodzić przykre dolegliwości? Kiedy warto skonsultować się z pediatrą? Odpowiadamy!
Pierwsze objawy ząbkowania u dziecka
Gdy maluch zaczyna wkładać do buzi rączki i się ślinić, to z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że wkrótce zacznie ząbkować, ale nie zawsze tak się stanie. Niemowlę, poznając świat głównie przez dotyk, zaczyna wkładać wszystko do buzi, co może wzmagać produkcję śliny. Nadmierne ślinienie jest więc efektem obecności ciała obcego w buzi, przez które połykanie jest zaburzone. Dlatego niekoniecznie musi oznaczać to, że już wkrótce w buzi dziecka pojawi się ząbek, choć rzeczywiście może, ponieważ jest to jeden z objawów ząbkowania u niemowląt. Warto jednak nastawić się na to, że od pierwszych objawów ślinienia do wyrżnięcia ząbka może minąć nawet kilka miesięcy1,2.
Jak rozpoznać ząbkowanie u niemowląt?
Każde dziecko przechodzi ząbkowanie w indywidualny sposób. Są jednak pewne objawy związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, które pojawiają się u sporej większości maluszków. To tzw. oznaki ząbkowania.
Ząbkowanie może rozpocząć wspomniane już wcześniej ślinienie i wkładanie do buzi różnych przedmiotów oraz gryzienie ich. U Twojego dziecka w tym okresie mogą pojawić się również inne objawy, w tym m.in.1,3:
- ból,
- rozdrażnienie,
- niepokój,
- podwyższona temperatura,
- zmiana zachowania dziecka,
- pogorszenie apetytu,
- częstsze pobudki w nocy,
- biegunki i zaparcia.
Wysoka gorączka w przebiegu wyrzynania zębów u niemowląt jest związana raczej z infekcją, podobnie jak katar i kaszel.
Gdy zaczyna się ząbkowanie, zwykle można też zaobserwować zmiany zapalne w okolicy wyrzynającego się ząbka, zasinienia czy nawet niewielkie krwawienia. Rozpulchnione, zaczerwienione dziąsła, przez które próbuje się przebić pierwszy ząbek, zaczynają coraz mocniej swędzieć i boleć1,3.
Warto jednak wiedzieć, że u niektórych dzieci ząbkowanie może mieć całkowicie bezobjawowy przebieg1.
Kiedy zaczynają pojawiać się pierwsze zęby?
Choć mówi się, że pierwsze ząbki u niemowlaka pojawiają się koło 6. miesiąca życia, to okres rozpoczęcia ząbkowania jest mocno indywidualną kwestią. Obserwuje się duże zróżnicowanie wieku ząbkowania, które jest uwarunkowane różnymi czynnikami i związane z tym, jak przebiega rozwój dziecka. W przypadku dzieci donoszonych ząbkowanie w większości rozpoczyna się między 5. a 10. miesiącem życia, z kolei u wcześniaków między 6. a 11. miesiącem życia dziecka1.
Kolejność wyrzynania się ząbków u niemowlaka
Które ząbki pojawiają się jako pierwsze zęby u niemowlaka? Zwykle jako pierwsze wychodzą dolne jedynki oraz górne jedynki i dwójki, a następnie dolne dwójki i zęby trzonowe górne i dolne. Trudno też jednoznacznie określić, ile trwa ząbkowanie. Maluch, który skończył 2,5 roku ma już najczęściej komplet zębów mlecznych. Dobrze jednak wiedzieć, że nie ma reguły, jeżeli chodzi o kolejność wyrzynania się zębów, dlatego, jeśli maluchowi zaczynają wychodzić ząbki w innym czasie, czy w innej kolejności niż w schemacie, nie należy się tym martwić4.
Jakie są domowe sposoby na bolesne ząbkowanie u malucha?
Bolesność wywołaną przez stan zapalny dziąseł związany z ząbkowaniem można zmniejszyć, smarując je specjalnymi łagodzącymi żelami, a także podając dziecku schłodzone w lodówce gryzaki, świetnie nadające się do masowania swędzących dziąseł1.
Gdy dziecko nie ma apetytu, warto zwrócić uwagę na to, by podawane posiłki nie były za ciepłe. Może to potęgować ból dziąseł. Przed jedzeniem warto również posmarować bolące dziąsła łagodzącym żelem lub maścią1. Niekiedy, gdy ból staje się wyjątkowo uciążliwy – zwłaszcza w nocy, gdy dziecko nie może spokojnie zasnąć – trzeba podać lek przeciwbólowy.
Ząbkowaniu może również towarzyszyć gorączka. Gdy temperatura nie przekracza 38 st. C, nie ma powodu do niepokoju1. Gdy tylko ząbek się przebije, temperatura spadnie. Utrzymująca się wysoka temperatura wymaga podania leku przeciwgorączkowego i konsultacji z lekarzem.
Płaczliwe, marudzące dziecko wymaga czułości i zaopiekowania. Tulenie, noszenie, głaskanie na pewno pomoże mu znieść trudy bolesnego ząbkowania.
Ząbkowanie dziecka – kiedy udać się na konsultację do pediatry lub stomatologa?
Wizyta u pediatry jest wskazana, gdy pojawią się nietypowe objawy ząbkowania, które wydadzą nam się niepokojące. Z kolei porady stomatologa warto zasięgnąć w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej u tak małego dziecka, jeśli nie mamy w tym zakresie wiedzy i doświadczenia. Zarówno jeden, jak i drugi specjalista mogą doradzić sposoby na ząbkowanie, które pomogą złagodzić bolesne wyrzynanie się zębów3.
Bibliografia:
1. Adamowicz-Klepalska B., Ząbkowanie – rozwój i wyrzynanie zębów mlecznych, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2015 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/jamaustna_zeby/67445,zabkowanie-rozwoj-i-wyrzynanie-zebow-mlecznych (dostęp: 2023.01.17.)).
2. Kuchar E., Ślinienie u dzieci, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2012 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/72564,slinienie-u-dzieci (dostęp: 2023.01.17.)).
3. Jamruszkiewicz K., Objawy ząbkowania, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/72564,slinienie-u-dzieci (dostęp: 2023.01.17.)).
4. Olczak-Kowalczyk D., Boguszewska-Gutenbaum H., Janicha J. i in., Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 2, 2011.
